Levensduur is een essentiële factor bij duurzaam bouwen

Zal een bouwmateriaal 50 meegaan, of na 15 jaar vervangen moeten worden? Dit antwoord heeft een enorme invloed op de kosten en de milieu-impact van het gebouw.

Het is daarom belangrijk om levensduurkosten (LCC) en levensduurbeoordeling (LCA) goed te begrijpen in het duurzaam bouwen, helemaal als het gebouw gecertificeerd moet worden. Senior Researcher Harpa Birgisdottir geeft haar kijk op de levensduur van bouwmaterialen.

Bij duurzaam bouwen is het belangrijk om een langetermijnvisie te hebben en bouwmaterialen zorgvuldig uit te kiezen. Zo is het bijvoorbeeld beter om materialen te kiezen die iets duurder zijn in aankoop, maar aanzienlijk langer mooi blijven dan goedkopere alternatieven. Daarnaast is het ook belangrijk te kijken naar welke materialen de laagste milieu-impact hebben doorheen het leven van het gebouw.

Levensduurkosten en levensduurbeoordeling zijn twee tools die helpen bij het maken van de juiste beslissing, volgens Senior Researcher Harpa Birgisdottir van SBi, het Deense Bouw Onderzoek Instituut.

“Meestal krijgt de bouwfase van een gebouw de meeste aandacht, maar het is belangrijk om de levensduur van de verschillende materialen te kennen, en de focus te leggen op wat het beste is gebaseerd op de totale levensduur van het gebouw. Dit is van toepassing op belangrijke elementen zoals bekleding en dragende muren, maar ook vloer- en plafondmaterialen. Mensen zijn vaak verbaasd dat een in eerste instantie goedkoper materiaal of een materiaal met een lagere milieu-impact op de lange termijn minder milieuvriendelijk is”, zegt Harpa Birgisdottir.

 

LCC: Life Cycle Cost (levensduurkosten)

Door het gebruiken van LCC (levensduurkosten) is het mogelijk om de totale levensduurkosten van de bouw van een gebouw te bepalen, en het voor een bepaalde periode te behouden, bijvoorbeeld 50 jaar.

Een LCC berekening omvat niet alleen de kapitaaluitgaven maar ook wat het zou kosten in dagwaarde om verschillende bouwelementen te behouden of eventueel te vervangen. Water en energiekosten zijn ook inbegrepen in de calculatie- net zoals schoonmaakkosten, vaak een groot onderdeel van het totale kostenplaatje.

 

LCA: Life cycle assessment (levensduurbeoordeling)

Een LCA (levensduurbeoordeling) onderzoekt de totale milieu-impact en het bronverbruik van een gebouw.
Het kijkt naar ruwe materiaalontginning en verwerking, vervoer, productie van de verschillende bouwmaterialen, uitvoering en onderhoud, en afvalverwerking en recycling, als het gebouw op een dag gesloopt wordt.

 

Zwaar doorwegend in certificeringen

Een van de gebieden waar LCC en LCA een belangrijke rol in spelen is de certificatie van duurzame gebouwen, zoals een DNGB certificatie. DNGB geeft het milieu en de economie 22,5 per cent van de totale weging. LCA telt voor 13 van de 22,5 percentagepunten binnen het milieucomponent.

Sommige offertes vragen misschien ook om LCA berekeningen voor de verschillende bouwcomponenten. Zo vraagt de stad Kopenhagen om een LCA calculatie in hun eigen projecten vanaf een bepaalde afmeting.

 

Korte of lange termijn

De levensduur is een belangrijk aspect in de berekening van LCC en LCA, dat wil zeggen de tijdsspanne gebruikt voor de levensduur van het gebouw. Dit kan per gebouwtype verschillen en wordt meestal vooraf gedefinieerd als de berekening deel uitmaakt van een certificeringsproces.

Voor een DGNB certificering is de levensduurperiode voor LCC 50 jaar, terwijl LCA berekent wordt voor zowel een korte periode van 50 jaar, als een lange periode van 80-120 jaar, afhankelijk van het gebouwtype. Er kunnen ook goed redenen zijn om voor een langere periode te berekenen.

“Het effect van de levensduur van het gebouw op de algemene beoordeling verschilt afhankelijk van het design en de gekozen materialen. Veel gebouwen hebben een levensduur van meer dan 50 jaar. In die gevallen moeten we kijken naar een langere levensduur van bijvoorbeeld 100 jaar, om een goed onderscheid te kunnen maken tussen materialen met een korte en lange levensduur”, zegt Harpa Birgisdottir.

 

Standard calculatie tools 

• Het Deense Bouw Onderzoek Instituut (SBi) van de Aalborg Universiteit en de Deense Transport, Bouw en Huisvestiging Autoriteit hebben gezamenlijk de LCA en LCC tools ontwikkeld, die gebruikt kunnen worden om de levensduurkosten en levensduurbeoordeling te kunnen berekenen
• De twee tools gebruiken vaste standaarden voor de berekeningen. Als aanvulling heeft SBi een rapport gepubliceerd waarin de gemiddelde levensduur voor verschillende bouwelementen in 2013 wordt gespecifieerd.
• De LCA berekeningen hangen af van milieudata voor de te beoordelen bouwproducten.  Ökobaudat- de Duitse nationale database die gemiddelde data bevat voor verschillende producten, wordt hiervoor gebruikt
• Gebruikers kunnen ook datasets toevoegen, samengesteld uit informatie van de Environmental Product Declarations (EPD’s) van de producent

Het milieupotentieel in kaart brengen

“Bij het berekenen van LCC en LCA, bijvoorbeeld voor een DGNB certificering, moeten we ons vasthouden aan de gestandaardiseerde data, om de berekeningen te kunnen vergelijken. De berekeningen worden uitgevoerd in overeenstemming met de standaard regels en geschatte levensduren, zoals gespecifieerd in de SBi rapporten uit 2013”, zegt Harpa Birgisdottir

“In andere gevallen willen we LCA gebruiken om het milieupotentieel van verschillende designoplossingen te onderzoeken, zoals het milieu-impact van het gebruik van verschillende technieken om een materiaal te beschermen zodat het langer meegaat. Of het effect van hergebruik en recycling op een bepaald bouwproject. Realdania deed dit in het project MiniCO₂ houses in Nyborg. We waren gedwongen om de standaard calculatieregels aan te passen in dit geval.”